Elmas Topcu
Türkiye’de yapılacak milletvekili ve cumhurbaşkanlığı seçimleri için Almanya’da kampanya yürütülebilir mi? Yürütülürse kimler ne tıp aktiflik düzenleyebilir? Bu sorular son günlerde Almanya gündemini yakında meşgul ediyor. Sebebi ise AKP Nevşehir Milletvekili Mustafa Açıkgöz‘ün Neuss kentindeki Almanya Demokratik Ülkücü Türk Dernekleri Federasyonu’na bağlı Yunus Emre Mescidi’nin toplantı salonunda yaptığı konuşma.
Sosyal medya hesabında kısa bir kesit paylaşan Açıkgöz’ün seçim gayeli olduğu anlaşılan ziyaretindeki konuşmada, PKK ve Gülen Cemaati’ni amaç aldığı ve “Onlara Türkiye’de hayat hakkı tanımadığımız üzere Almanya’da da tanımayacağız” dediği görülüyor ve kelam konusu kişi ve kümeleri “dünyanın neresinde olursa olsun deliklerinin içerisinden çıkarıp yok etmekle” tehdit ediyor. Gülen Cemaati’nin “terör örgütü” olarak sayılmadığı Almanya’da Dışişleri Bakanlığı da Türk vekilin kelamlarına sert reaksiyon gösterdi ve Almanya’da nefret söylemi ve kışkırtmaya yer olmadığını vurguladı. Sorumlu savcılık da bahiste inceleme başlatıldığını duyurdu.
Açıkgöz, Ülkücü harekete bağlı bir mescitte konuşma yapmıştı
Almanya’daki seçim düzenlemesi ne diyor?
Almanya’da 2018 bilgilerine nazaran Türkiye’deki seçimlerde oy kullanma hakkına sahip vatandaş sayısı 1 milyon 443 bin 585. Bu yılki seçimler de Almanya’da misal sayıda seçmenin sandık başına çağrılacağı iddia ediliyor. Çok sayıda seçmen bulunması nedeniyle de Türkiye’deki seçim yarışı ve seçim gerginlikleri sıklıkla Almanya’ya taşınıyor.
Türkiye’de Nisan 2017’de düzenlenen Anayasa referandumu öncesinde Almanya’da AKP’li bakan ve vekillerin seçim mitingleri de kriz yaratmış, dönemin Ekonomi Bakanı Nihat Zeybekçi ile Dışişleri Bakanı Mevlüt Çavuşoğlu’nun mitinglerine müsaade verilmemesi üzerine Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan Alman hükümetini “Nazi tekniklerine başvurmakla” suçlamıştı. Sonrasında Alman hükümeti, Avrupa Birliği (AB) dışındaki ülkelerin seçimlerine dair kuralları yine düzenlemiş ve düzenlemeyi yabancı diplomatik temsilciliklere nota olarak iletmişti.
Söz konusu düzenlemeye nazaran, Almanya’da yabancı bir ülkenin hükümet temsilcileri ile milletvekillerinin seçim aktifliği yapması Alman hükümetinin müsaadesine bağlı. Müsaade için aktiflikten en az 10 gün evvel Almanya Dışişleri’ne müracaat yapılması gerekiyor. Almanya Dışişleri Bakanlığı, kararını İçişleri Bakanlığı ile aktifliğin yapılacağı mahallî idareyle istişare içinde veriyor. Seçimlere 90 gün kala ise aktiflik yasağı başlıyor.
“Seçim kampanyaları için AKP taktik değiştirdi”
Konuya ait DW Türkçe’nin sorularını cevaplayan Almanya Dışişleri Bakanlığı, Türkiye’deki seçimlere ilişkin 2017’de sertleştirilen düzenlemenin diplomatik temsilciliklere Kasım 2022’de yine hatırlatıldığını belirtti. Ankara’nın şimdiye kadar AKP’li vekillerin seçim aktiflikleri yahut Almanya’da seçim sandıkları kurulmasıyla ilgili kendilerine başvurmadığı da DW’ye verilen bilgiler ortasında. Fakat müracaat olmasa da Eylül 2022’den beri AKP’li vekillerin Almanya’da faaliyetleri ağırlaştı. Son bir haftadır başta İstanbul, Mardin, Nevşehir, Amasya üzere kentlerden AKP’li vekiller ve çeşitli belediye liderleri Almanya’daki cami ve derneklerde halk ile buluşma olarak duyurulan etkinliklere katıldı.
Ancak “sivil toplum ile buluşma” yahut “vatandaşların problemlerini dinleme” formunda duyurulmuş olsa da Nevşehir Milletvekili Mustafa Açıkgöz ve Mardin Milletvekili Cengiz Demirkaya’nınki başta olmak üzere Almanya’daki buluşmalarda 2023 seçimlerinin öne çıktığı görülüyor. Toplumsal medya paylaşımlarında da birtakım vekillerin AKP’nin 2023 yılı seçimleri için seçtiği tema olan #TürkiyeYüzyılı etiketini kullandığı görülüyor.
Daha evvel Türk siyasetçilerin aktifliklerine müsaade verilmemesi üzerine AKP’nin taktik değiştirdiğine dikkat çeken Türkiye ve Ahenk Araştırmaları Merkezi Vakfı’ndan siyaset bilimci Caner Aver de 2022 sonbaharından beri yoğunlaşığı görülen seçim çalışmalarının sivil toplum buluşması üzere lanse ettiğini belirtiyor. Böylelikle resmi müsaade koşulunun ortadan kalktığını kaydeden Aver, bu yolla büyük birkaç aktiflik yerine seçmene yerelde ulaşmayı sağlayan küçük etkinlikler düzenlendiğini söylüyor.
Federal Emniyet Teşkilatı seçimler öncesi tehlike tahlili yapıyor
Türkiye’deki siyasi gelişmeler ve seçimlerle artan tansiyon yalnızca Türkiye’de değil Almanya’daki Türkiye kökenli vatandaşlar ortasında da hissediliyor. 2 Haziran 2016’da Ermeni Soykırımı’nın tanınması kararının Alman meclisinden geçmesi ve 15 Temmuz darbe teşebbüsü sonrasında Almanya İçişleri Bakanlığı “Türkiye” başlığı altında polise intikal eden hataları ayrıyeten kayıt altına almaya karar vermiş, tehlike durum tahlillerini ağırlaştırmıştı.
Son aylarda AKP’li vekil ve temsilcilerin Diyanet İşleri Türk İslam Birliği (DİTİB), Ulusal Görüş (IGMG) ve Ülkücü hareketin cami ve derneklerinde konuşmalar yaptığı ve iş beşerlerine ziyaretler düzenledikleri, bunda da başı AKP’nin yurt dışı lobi örgütü olarak nitelenen Memleketler arası Demokratlar Birliği’nin (UID) çektiği görülüyor. Almanya Federal Emniyet Teşkilatı “Son seçimlerde bilhassa UID’in Türk hükümetinin çıkarını gözeten ve seçim mitingleri düzenleyen yapılanma olarak öne çıktığını” belirtiyor.
AKP ve MHP muhalifleri odakta
Almanya Federal Emniyet Teşkilatı’nın (BKA) tespitine nazaran, bilhassa 2016’daki darbe teşebbüsünden bu yana muhaliflere, hükümeti ve Erdoğan’ı eleştirenlere yönelik tartışmalar “artan bir hamaset” ile yürüyor. Bu tavırla birlikte Türkiye kökenli muhaliflere, Kürtlere ve Gülen Cemaati’ne yakın kişi ve kuruluşlara yönelik Almanya’da kayıtlara geçen olaylar da artıyor. BKA, polise intikal eden bu olayların çoğunlukla hakaret, tehdit ve ekseriyetle de toplumsal medya üzerinden yapılan halkı kışkırtma aksiyonları olduğunu ya da binaları boyama üzere mala ziyan verme halinde meydana geldiğini belirtiyor. BKA, Ermeniler ve Kürtler üzere azınlıklara ilişkin bireylerin toplumsal medya üzerinden yahut telefonla çok sağcı Türk kümeler tarafından tehdit edilme üzere kabahatlerin nadiren yaşandığını aktarıyor. Adam yaralama cürmünün da az olduğuna işaret ediyor.
Kuzey Ren-Vestfalya Eyalet Parlamentosu Lider Vekili Berivan Aymaz, aşırı sağcıların, hatta AKP’li birtakım hükümet temsilcilerinin Kürtleri yahut öbür toplumsal ve etnik azınlıkları, muhalifleri sıklıkla şiddet, takip ve hatta vefatla tehdit ettiklerini, Türkiye’deki seçimler öncesinde de bunun artmasından telaş duyulduğunu söyledi. Yeşiller partisinden Aymaz’a nazaran siyasetçiler ve güvenlik üniteleri bu bahiste, bilhassa de çok sağcı ve ülkücü kesim hakkında hassas hale getirilmeli. Böylelikle tehdit edilen muhaliflerin güvenliği sağlanmalı.
Aymaz, Almanya’da kışkırtma ve şiddet tehdidi halinde diplomatik münasebetle müsamaha gösterilmeyeceğinin de yanlış anlamaya mahal vermeden Türkiye’ye iletilmesi gerektiğini kaydetti. Aymaz, “Toplumsal barışımızı ve kamu güvenliğini tehdit edenler hukuk devletinden gerekli yanıtı alır” tabirlerini kullandı.
Almanya’da çatışmalar yaşanır mı?
Siyaset bilimci Caner Aver ise seçimler öncesinde vakit zaman çok kümeler ortasında seçim atmosferi kapsamında çatışmalar yaşanabileceği ve kelamlı tartışmaların artacağı öngörüsünde bulunsa da Almanya’da yaygın ve büyük tansiyonlar beklemiyor. Lakin Almanya’daki seçmenin de süreci yakından takip edeceğini, hakikaten bu seçimlerde sıkıntının Türkiye’de bir sistem değişikliği olduğunu onların da bildiğini belirtiyor. “Bu seçimde Türkiye’nin siyasi sistemi ve ona bağlı olan siyasi ve ekonomik gelişmeler kelam konusu, ondan ötürü bilhassa önemli” diyor.
Cumhur İttifakı’nın kazanması halinde otoriter bir sistemin ve ekonomik istikrarsızlığın devam edeceği kanısının hakim olduğuna ve Millet İttifakı’nın da parlamenter sistemi ve demokrasi prensiplerini inşa etmeyi vadettiğine işaret eden Aver, “Seçmen, birbirinden büsbütün farklı iki sistem vaadi ile karşı karşıya. Bu ortamda da siyasi lisanda tansiyon artacaktır” iddiasında bulunuyor. Aver’e nazaran bu durum Almanya’da olmasa da Türkiye’de şiddet olaylarına da yol açabilecek potansiyele sahip. Aver, Almanya’daki 1 milyon 450 bin civarındaki seçmenin oyunun ehemmiyetine de dikkat çekiyor.
Almanya’da Türkiye’deki seçimlerde oy kullanma hakkına sahip vatandaş sayısı 2018’de 1 milyon 443 bin 585 olarak kayıtlara geçti. O zamanki cumhurbaşkanlığı seçimlerine Almanya’dan iştirak oranı yüzde 45,7 oldu. Sandığa gidenlerin yüzde 64,8’i Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan için oy kulanırken onu yüzde 25,9 ile CHP’nin adayı Muharrem İnce, onu da yüzde 10 ile Selahattin Demirtaş takip etti. GÜZEL Parti’nin adayı Meral Akşener ise yüzde 2,6 oranında oy aldı. AKP ve MHP’nin adayı olan Cumhurbaşkanı Erdoğan’a en büyük takviyenin Ruhr bölgesinin kalbi Essen Başkonsolosluğu’nda kurulan sandıktan çıktığı görüldü. Erdoğan burada yüzde 76,3 ile Almanya çapındaki en yüksek oyu aldı. Onu 70,5 ile Düsseldorf takip etti.
2018’deki milletvekili seçimlerinde de Cumhur İttifakı yüzde 65,1, Millet İttifakı yüzde 19,7 aldı. Partilerin oy oranı da şöyle oldu: AKP yüzde 55,7, CHP yüzde 15,6, HDP 14,8, MHP 8,4, İYİ Parti de yüzde 3,3 oranında oy aldılar.